امير ساعدي داريان*
داعش سرانجام به آخر خط رسيد. بيش از شش سال مقاومت جمهوري اسلامي ايران و هم‌پيمانان منطقه‌اي و بين‌المللي کار داعش را تمام کرد؛ اما يقيناً پايان داعش تثبيتگر نفوذ ايران در منطقه نيست بلکه آن پايان با آغاز اوج گرفتن برخي تقابل‌ها و رقابت‌هاي غير سازنده همراه خواهد شد که سخنان تازه بن سلمان وليعهد عربستان در گفتوگو با نيويورک‌تايمز مي‌تواند شاهدي بر آن باشد.
با تصرف آخرين سنگر داعش در بوکمال سوريه، سردار قاسم سليماني، فرمانده سپاه قدس که به نمايندگي از جمهوري اسلامي ايران نزديک به شش فرماندهي جنگ با تروريسم منطقه‌اي را بر عهده داشت، پايان داعش را رسماً اعلام کرد.
سردار سليماني بر اساس گزارش منابع خبري نزديک به حزب‌الله لبنان به‌ويژه پايگاه خبري الميادين، فرماندهي آخرين عمليات عليه داعش يعني تصرف بوکمال را نيز بر عهده داشت. اين اتفاق معنا و مفهومي جز اين ندارد که جمهوري اسلامي ايران مهر ابطال داعش را زد و پچيدن نسخه اين گروه تروريستي را به نام خود ثبت کرد و بار ديگر بر نفوذ خود بر سوريه و عراق رسميت بخشيد؛ اتفاقي که يقيناً خوشايند قدرت‌هاي منطقه‌اي به‌ويژه رژيم آل سعود و رژيم صهيونيستي نيست.
از نگاه عربستان سعودي و متحدان کهنه و تازه‌اش ازجمله اسرائيل، تثبيت موقعيت ايران در سوريه و عراق تهديدي عليه آن‌ها محسوب مي‌شود که درواقع تا حد زيادي عملي شده است. آن‌ها مدعي تلاش جمهوري اسلامي ايران براي گسترش هلال شيعي است تا اتصال ايران را به عراق، سوريه تحت رهبري اقليت علوي و لبنان که حزب‌الله، گروه سياسي و نظامي نزديک به ايران در آن قدرت فراواني دارد را بار ديگر برقرار و مستحکم کند.
از آغاز جنگ داخلي سوريه در سال ???? قدرت‌هاي سني منطقه، عربستان سعودي و متحدانش در حوزه خليج‌فارس و ترکيه از شورشيان سني و به اميد سرنگوني رژيم بشار اسد و روي کار آوردن يک حکومت سني حمايت کرده‌اند.
تلاش محور غربي – عربي براي سرنگوني حکومت بشار اسد و استقرار يک حکومت سني بيش‌ازپيش تضعيف جمهوري اسلامي ايران و پاره کردن حلقه‌اي از زنجيره محور مقاومت را دنبال مي‌کرد. اين مهم از حمايت رژيم اسرائيل که محور مقاومت تحت رهبري جمهوري اسلامي ايران را تهديدي عليه خود مي‌داند برخوردار بود.
بر همين اساس در طول جنگ سوريه، اعراب منطقه که روزگاري علم حمايت از فلسطين و مردم آن را در برابر رژيم اشغالگر اسرائيل بلند کرده بودند و اين رژيم را دشمن اصلي خود قلمداد مي‌کردند بر پايه الگوي «دشمنِ دشمن من، دوست من است» با اشتراک منافعي که در ارتباط با تحولات سوريه با اسرائيل پيدا کردند، اتحادي پنهاني عليه ايران شکل دادند.
اتحادي که امروز و پس از شکست استراتژي شش ساله آن‌ها در برابر ايران و متحدان حامي حکومت اسد در سوريه ابايي از پنهان کردن آن ندارند به‌طوري‌که بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل در سخنراني به مناسبت چهل و چهارمين سالروز درگذشت ديويد بن گوريون، يکي از مؤسسان رژيم صهيونيستي گفت: همکاري سازنده با کشورهاي عربي به‌طورکلي يک مسئله محرمانه است اما من اطمينان دارم که روابط با آن‌ها همچنان رشد خواهد يافت طوري که اجازه گسترش دايره صلح را بدهد.
پيش‌ازاين يووال اشتاينيتز، وزير انرژي اسرائيل نيز واقعيت تماس‌هاي محرمانه ميان سران اين رژيم و عربستان را تأييد کرده بود. وي با اشاره به اينکه اين تماس‌ها در ارتباط با ترس‌هاي مربوط به ايران صورت گرفته، گفت: معمولاً طرفي که خجالت‌زده است، ما نيستيم. اين‌طرف مقابل است که علاقه‌مند به مخفي نگه‌داشتن اين روابط است. معمولاً ما مشکلي نداريم اما به خواسته طرف مقابل احترام مي‌گذاريم.
بنابراين به نظر مي‌رسد که عربستان سعودي و اسرائيل باهدف ايجاد جبهه‌اي قدرتمند در برابر ايران در آستانه ايجاد روابط رسمي و آشکار ديپلماتيک، امنيتي و اقتصادي با يکديگر هستند.
از سوي ديگر دونالد ترامپ که با نگاه مبتني بر بازار و منفعت‌گرايانه خود تلاش دارد که آمريکا را از رودررويي مستقيم با ايران دور نگاه دارد به دنبال آن است تا جنگ نيابتي عليه ايران را به جبهه‌اي با سردمداري عربستان سعودي و البته حمايت اسرائيل بکشاند.
ازاين‌رو بعيد نيست در ائتلاف منطقه‌اي باهدف جلوگيري از قدرت و نفوذ روزافزون جمهوري اسلامي ايران در خاورميانه همراه شود خصوصاً آنکه آمريکا نيز همچون عربستان سعودي و اسرائيل از موفقيت استراتژي ايران در سوريه و عراق عصباني و ناخرسند است.
ديروز نيز نيويورک‌تايمز در گزارشي که به همراه مصاحبه طولاني با وليعهد عربستان منتشر کرد نوشت «محمد بن سلمان درمجموع نگرش مثبتي نسبت به دونالد ترامپ رئيس‌جمهوري آمريکا «به‌عنوان فرد مناسب در زمان مناسب» دارد و ازنظر او، با رويکرد دولت جديد آمريکا نسبت به جمهوري اسلامي، يک ائتلاف منطقه‌اي «جهت مقابله با ايران» در حال شکل‌گيري است.
بر اين اساس پايان داعش را بايد آغاز اوج گرفتن تقابل منطقه‌اي و بين‌المللي عليه جمهوري اسلامي دانست.
*عضو هيئت‌علمي دانشگاه شهيد بهشتي
لينک اين خبر در: